Wycena wartości roszczenia kredytu powiązanego z walutą obcą
Rośnie grupa kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty powiązane z walutami obcymi, głównie CHF i rozważają kierowanie przeciwko bankom-kredytodawcom pozwów o wypłatę roszczeń w związku z klauzulami abuzywnymi stosowanymi w ich umowach kredytowych. Jednak w wielu przypadkach prawidłowe oszacowanie wartości roszczeń wymaga przeliczenia od nowa wszystkich rat kredytu przy uwzględnieniu nowych warunków i nowych parametrów kredytu. Problemy komplikujące obliczenia, na które mogą natrafić kancelarie prawne oraz kredytobiorcy chcący samodzielnie przeprowadzić takie wyliczenia to przede wszystkim zmienność stóp procentowych w okresie kredytowania, nieuwzględnianie przez bank ujemnych stóp LIBOR, różnice wynikające ze spreadów walutowych, czy bardziej złożone konstrukcje finansowe jak na przykład kredyt ze stała ratą, ale zmiennym okresem spłaty kredytu. Prawidłowe oszacowanie wartości roszczeń wynikających z kredytów powiązanych z walutami obcymi wymaga znajomości zagadnień finansowych, a w szczególności znajomości matematyki finansowej, dlatego chcąc określić wartość roszczenia warto skorzystać z pomocy finansistów.
Zakres usługi
● Analiza zapisów finansowych umowy kredytowej, regulaminów, tabel opłat i metod obliczeniowych zastosowanych przez bank mających wpływ na koszt obsługi kredytu, wysokość rat kredytu, wartości odsetek, wartość spłaconego kapitału, wartości zapłaconych prowizji itd.
● Obliczenie prawidłowej wartości rat kredytu, wartości prowizji, wartości odsetek, kapitału spłacanego w każdej racie kredytu oraz wartości kapitału pozostającego do spłaty po każdej racie przy zastosowaniu nowych lub zmienionych parametrów wynikających z usunięcia klauzul abuzywnych, nieuwzględniania przez bank ujemnej stopy LIBOR itp.
● Oszacowanie wartości roszczenia z tytułu kredytu powiązanego z walutą jako różnicy miedzy sumą rat i opłat wniesionych dotychczas przez kredytobiorcę, a prawidłową wartością rat, odsetek, opłat, spłaconych kapitałów jakie powinny być przy uwzględnieniu nowych lub zmienionych parametrów.
Jak to jest możliwe, że po kilku latach spłacania kredytu walutowego, kapitał pozostający do spłacenia jest wyższy niż wartość zaciągniętego kredytu?
Zarówno w przypadku kredytów denominowanych jak i kredytów indeksowanych kredyt jest powiązany z walutą obcą i dlatego wszystkie wyliczenia wysokości rat, odsetek w każdej racie, kapitału spłacanego w każdej racie jak i kapitału pozostającego do spłaty po zapłaceniu każdej raty są wyliczane najpierw w walucie obcej, a następnie w terminie spłaty raty wszystkie te wartości są przeliczne na PLN według aktualnego kursu waluty. W związku z tym jeżeli kredyt jest regularnie spłacany, wówczas wartość kapitału pozostającego do spłaty wyrażona w walucie obcej po każdej racie zmniejsza się, ale przy wyskiej dynamice wzrostu kursu waluty możliwa jest taka sytuacja, że mimo spadku wartości kapitału pozostającego do spłaty wyrażonego w walucie obcej, po przeliczeniu według aktualnego kursu waluty, wartość kapitału pozostającego do spłaty będzie wyższa niż wartość zaciągniętego kredytu.
Czym jest CIRS?
Wielu kredytobiorców posiadających kredyty powiązane z walutami obcymi słyszało o CIRS (tj. cross-currency interest rate swap). CIRS czyli SWAP walutowo-procentowy jest instrumentem rynku kapitałowego zaliczanym do grupy instrumentów pochodnych (tzw. derywatów), czyli instrumentów finansowych, których cena jest zależna od ceny instrumentu bazowego. W przypadku CIRS tak samo jak w przypadku walutowych kontraktów terminowych czy opcji walutowych tym instrumentem bazowym jest określona waluta.
Dynamiczny rozwój rynku SWAP-owego rozpoczął się w latach 80-tych ubiegłego wieku, a CIRS jest jednym z trzech tak zwanych SWAP-ów pierwszej generacji. Do tej grupy zalicza się jeszcze SWAP walutowy (currency swap) oraz SWAP procentowy IRS (interest rate swap). Najprostszym sposobem ograniczenia ryzyka walutowego jest takie rozplanowanie struktury aktywów i pasywów, żeby po obu stronach bilansu występowały podobne wielkości wyrażone w określonej walucie obcej, należności po stronie aktywów i zobowiązania po stronie pasywów. Wówczas wzrost wartości pasywów (zobowiązań)
wywołany wzrostem wartości waluty obcej jest równoważony wzrostem wartości aktywów (należności) wyrażonych w tej samej walucie i odwrotnie spadek wartości należności jest kompensowany takim samym spadkiem wartości zobowiązań. Nie zawsze jest to jednak możliwe. W takiej sytuacji jednym z dostępnych na rynku kapitałowym instrumentów, przy pomocy których można zabezpieczyć swoje pozycje walutowe jest SWAP walutowo-procentowy (tj. CIRS). CIRS-y są wykorzystywane m.in. przez banki do zabezpieczania swoich pozycji walutowych (hedging). SWAP walutowo-procentowy można przyrównać do sytuacji, w której strony transakcji SWAP-owej na samym początku, tj. w momencie otwierania pozycji SWAP-owej udzielają sobie nawzajem pożyczek w różnych walutach, a następnie w czasie trwania kontraktu SWAP-owego w określonych terminach spłacają pożyczony kapitał wraz z odsetkami od pożyczonego kapitału, które są liczone zwykle według różnych stóp procentowych właściwych dla danej waluty. W zależności od tego jak ustalą strony zajmujące pozycje SWAP-owe w CIRS, odsetki w transakcji CIRS mogą być liczone według stałych stóp procentowych lub według stóp zmiennych, jak również według stałej stopy procentowej w jednej walucie, a zmiennej w drugiej walucie.
Kredyt indeksowany a kredyt denominowany
Zarówno kredyt indeksowany kursem waluty obcej jak i kredyt denominowany do waluty obcej są kredytami powiązanymi z jakąś walutą obcą (w kredytach hipotecznych najczęściej CHF). Kredyt indeksowany jest udzielony i spłacany w złotych polskich, ale w treści umowy kredytowej jest zapisana tzw. klauzula indeksacyjna, która wiąże kredyt z kursem waluty obcej przez co kredyt indeksowany mimo, że jest wypłacony i spłacany w PLN to wysokość rat kredytu, kwot kapitału pozostającego do spłaty, kapitału spłacanego w racie oraz odsetek są uzależnione od kursu waluty obcej. W przypadku kredytu denominowanego przeważnie w umowie jest zapisana określona kwota waluty obcej, którą bank stawia do dyspozycji kredytobiorcy, ale wypłata zwykle następuje w PLN. Podobnie raty spłacane są również w PLN.
Czym jest spread walutowy?
W przypadku walut mamy do czynienia z kursami średnimi, kursami rynkowymi, a także kursem kupna i sprzedaży. Zwykle kurs średni i kurs rynkowy są gdzieś pomiędzy kursem kupna i kursem sprzedaży. Spread walutowy to różnica pomiędzy kursem sprzedaży waluty, a kursem kupna tej waluty. Kurs kupna jest tym kursem, po którym bank kupuje walutę od swoich klientów, natomiast kurs sprzedaży to kurs, po którym bank sprzedaje określoną walutę swoim klientom. Wartość spreadów podaje się nieraz w pipsach. Jeden pips to jednostka na czwartym miejscu po przecinku, dlatego 100 pipsów to 1 grosz. Ze spreadem spotkał się każdy kredytobiorca, który zaciągał kredyt walutowy niezależnie czy to kredyt indeksowany czy denominowany. Spread w umowach kredytów walutowych stanowił dodatkowy koszt, ponieważ w chwili zaciągania kredytu, bank wypłaca środki przeliczając je po kursie kupna (niższym), natomiast raty kredytowe (odsetki oraz pożyczony kapitał) są przeliczane po kursie sprzedaży (wyższym). Gdyby kredytobiorca zaciągnął kredyt walutowy i tego samego dnia chciałby spłacić cały zaciągnięty kredyt wówczas kwota do spłaty byłaby wyższa o wartość spreadu.
Kredyt hipoteczny ze stałą ratą i zmiennym okresem spłaty
Na rynku kredytów hipotecznych funkcjonują nietypowe rozwiązania o nieco skomplikowanej konstrukcji finansowej. Przykładem jest kredyt hipoteczny ze zmiennym okresem spłaty, gdzie kredytobiorca płaci co miesiąc stałą ratę niezależnie od zmian stóp procentowych, ale wraz z każdą zmianą oprocentowania zmienia się okres spłaty kredytu, który czasem wydłuża się, a czasem skraca. W klasycznych kredytach hipotecznych ze zmienną stopą procentową, każda zmiana oprocentowania wpływa na wzrost wysokości raty kredytu (gdy rośnie oprocentowanie) lub spadek wysokości raty (gdy maleje oprocentowanie). Natomiast w kredycie ze zmiennym okresem spłaty, zmiany oprocentowania nie wpływają na wysokość rat, bo te są stałe w całym okresie kredytowania, ale wpływają na wydłużenie bądź skrócenie okresu spłaty kredytu. Wzrost oprocentowania powoduje, że w stałej racie kredytu większą część stanowią odsetki, a mniejszą spłacany kapitał, co automatycznie wydłuża okres spłaty kredytu. Odwrotnie jest przy spadku oprocentowania. Spadek stopy procentowej przy stałej racie kredytu powoduje, że odsetki mają mniejszy udział w racie, a zwiększa się udział spłacanego kapitału, co automatycznie skraca okres spłaty kredytu.